एन.एस.व्ही.कीर्तन

एन.एस.व्ही. कीर्तन

डॉ. शंतनू अभ्यंकर

एन.एस.व्ही. म्हणजे नॉन स्काल्पेल व्हॅसेक्टॉमी, पुरुषांची बिनटाका शस्त्रक्रिया. स्त्रियांच्या शस्त्रक्रियेशी तुलना करता ही कितीतरी चांगली आहे. पण अजिबातच लोकप्रिय नाही. उलट जरा बदनामच आहे.

कीर्तन हे लोकशिक्षणाचं पूर्वापार माध्यम. एनएसव्हीची माहिती देणारं आणि महती गाणारं हे कीर्तन; मी केलं, मजा आली, मलाही आणि श्रोत्यांनाही. तुम्हीही करून पहा.  

यातील काळ्या टायपातील भाग हा गद्य आहे, लाल टायपातील गायचा आहे आणि हिरव्या टायपातील भाग हा पद्यमय गद्यात, थोडा ताला सुरात म्हणायचा आहे. काही अभंग, आर्या, गाणी यांच्यातल्या शब्दांची मोडतोड करून ते इथे वापरले आहेत; कीर्तनाचा ‘कीर्तन’पणा शाबूत रहावा म्हणून. तेवढा गुन्हा पोटात घालावा ही नम्र विनंती.

(पेटी, तबला, टाळ, चिपळ्या असा मेळ जमला आहे. पेटी तबल्याच्या एखाद्या झोकदार सुरावटीनंतर भजन सुरु होते. सर्व श्रोत्यांना भजनात सहभागी करून घेतले जाते.)

राम, राम, राम, राम, सीताराम सीताराम

राम, राम, राम, राम, सीताराम सीताराम

बोला पुंडलिक वरदा, हाsssरी विठ्ठल

श्री ज्ञानदेsssव तुकाsssराम, पंढरीनाथ महाराज की जय

नाही गायनाचा गळा, नाही अभिनयाच्या कळा,

परी उभा कीर्तना, अभ्यंकरांचा शंतनू

(ह्या चरणात योग्य तो बदल करून बुवा आपलं नाव उघड करतात)

तेंव्हा मंडळी हे असं आहे, आम्हाला ना गाता येतं ना अभिनय करता येतो, पण...

‘परी उभा कीर्तना, अभ्यंकरांचा शंतनू’

अहो कीर्तन करणं म्हणजे महाकर्मकठीण काम. एक वेळ चित्र काढणं सोपं, रंगाचे चारदोन फटकारे इकडून तिकडे ओढले की काम झालं, एक वेळ नृत्य करणं सोप, तबल्याच्या ठेक्यावर जरा हात, पाय,  मान, कंबर हलवली की काम झालं.

नाटक करणंही सोप आहे बरं, अहो दुसऱ्यांनी लिहिलेली वाक्य घडाघडा पाठ म्हणून दाखवली की काम झालं.

आणि चित्रपट काढणं तर सर्वात सोपं...

तिथे कपडे सांभाळायला वेगळा माणूस आहे, तोंड रंगवायला वेगळा माणूस आहे, गाणारा भलताच आहे, फोटो काढणारा आणखी वेगळा आहे, तुमच्याऐवजी साहसे साकारणारा वेगळा आहे, दिग्दर्शक आहे, कला दिग्दर्शक आहे, संगीत दिग्दर्शक आहे, नृत्य दिग्दर्शक आहे, इतकच काय मारामारीसाठीही वेगळा दिग्दर्शक आहे.

पण किर्तनाच तसं नाही. अहो कीर्तन करायचं म्हणजे

वाणी शुद्ध हवी, विचार उत्तम हवेत, शब्दोच्चार स्पष्ट हवेत, भाषा ओघवती हवी आणि वक्तृत्व अमोघ हवं, अवांतर वाचन हवं आणि पाठांतर दांडगं हवं. तुम्हाला गाता यायला हवं, तुम्हाला बजावता यायला हवं (चिपळ्या वाजवून दाखवतो) थोड नृत्यही आलं तरी चालेल.(बुवा नाचुनही दाखवतात)

नामदेवानी म्हटलेलंच आहे,

‘नाचू कीर्तनाचे रंगी, ज्ञानदीप लावू जगी

सर्व सांडुनी माघारी, वाटे विठ्ठल रखुमाई,  

परेहून परते घर, तेथे राहू निरंतर’

पण आम्ही तर सुरवातीलाच सांगून टाकलंय...

नाही गायनाचा गळा, नाही अभिनयाच्या कळा,

परी उभा कीर्तना, अभ्यंकरांचा शंतनू

मग आता तुम्ही असं विचाराल मंडळी, की हे भलतं धाडस आम्ही केलंच कसं? याचं कारण आजच्या आख्यानाचा विषय. अहो मोरोपंतांनी म्हटलेलं आहे....

‘सुसंगती सदा घडो सुजन वाक्य कानी पडो

कलंक मतीचा झडो, विषय सर्वथा नावडो.’

पण आम्ही म्हणतो,

एनएस व्ही सदा घडो, सुजनवाक्य कानी पडो

कलंक मतीचा झडो, विषय सर्वथा आवडो

तुम्ही म्हणाल, ही एनएसव्ही काय भानगड आहे? आणि ‘विषय सर्वथा नावडो’चा आम्ही ‘आवडो’ कसा काय केला? कोणत्या अधिकारात केला? मायबाप हो, एवढा अपराध पोटात घालावा. हे आम्ही का केलं ते सविस्तरपणे उत्तररंगात सांगणारच आहे पण उत्तररंगात चंचूप्रवेश करण्यापूर्वी, विषयप्रवेश करण्यापूर्वी, पूर्वरंगाची अखेर नामस्मरणाने व्हायला हवी, अहो परंपराच आहे तशी.

तेंव्हा म्हणा...

राम, राम, राम, राम, सीताराम सीताराम

राम, राम, राम, राम, सीताराम सीताराम   

बोला पुंडलिक वरदा, हारी विठ्ठल

श्री ज्ञानदेव तुकाराम, पंढरीनाथ महाराज की जय

(बुवा हार घालून घेतात, बुक्का लावला जातो, तबक फिरवलं जातं)

खरंतर उत्तररंगात परंपरा मोडण्याबद्दल मी बरंच काही सांगणार आहे. तेंव्हा नामस्मरणापेक्षा थोड्या वेगळ्याच ढंगात उत्तररंगाचे सुरवात करुया... म्हणा...

(बुवा राम राम सीताराम सुरु करतात आणि मधूनच पुढील ओळी गातात)

नको नको नको नको ट्युबेक्टॉमी नको नको

(पुन्हा राम राम सीताराम... अगदी पुंडलिक वरदा पर्यंत होतं आणि पुन्हा)

नको नको नको नको ट्युबेक्टॉमी नको नको

ट्युबेक्टॉमी म्हणजे बायकांचे नसबंदीचे ऑपरेशन. जसं मघाशी मी  सांगितलं की एनएसव्ही हे पुरुषांचे तसे हे बायकांचे. तर माझं म्हणण असं की....

नको नको नको नको ट्युबेक्टॉमी नको नको

(... आणि आता पुंडलिक वरदाच्या चालीत...)

बोला... एनएसव्ही ऑपरेशsssन  कराsssरे मित्रांनो

साधे-सोपेsss आराsssमात

बिनटाका शस्त्रक्रिया की जय

पुरुषनसबंदी की जय.

आलं का लक्षात मित्रांनो, आज आख्यान लावलंय ते पुरुष नसबंदीचं...आणि या आख्यानासाठी कथा निवडली आहे भारतमातेची.

फारफार वर्षापासून, नव्हे शतकानुशतकापासून भारतमाता नामेकरून एक मोठी देवता या भूतलावर वास करून आहे. कशी आहे ही?

(वंदे मातरम् गाऊन त्यातील वर्णन विषद करून सांगतात.)

मोठी जगन्मान्य देवता आहे ही. अहो हजारो वर्षाच्या हिच्या इतिहासात हजारो दैत्यांनी हिच्यावर घाला घातला पण ही बधली नाही. उलट यातल्या बऱ्याचश्या हल्लेखोरांना हिनी आपलसं केलं. इक्बालनी म्हणूनच ठेवलंय,

कुछ बात है के हस्ती, मिटती नहीं हमारी

सदियों रहा है दुश्मन, दौर-ए-जमाँ हमारा

सारे जहाँ से अच्छा, हिंदोस्तां हमारा

तर अशी ही भारतमाता, हिच्यावर एकदा लोकसंख्यासूर नावाच्या राक्षसानी जोरदार हल्ला केला. आधी व्हायचं काय की भरपूर संतती जन्मायची आणि त्यातली  भरपूर मरायची.  पण पुढे पुढे अन्न पाणी सुधारलं, साथी कमी झाल्या, आणि माणसं चांगली म्हातारी होईपर्यंत जगू लागली. पण इथेच अडचण आली. या लोकसंख्यासुराची भूक भयंकर, इतक्या सगळ्या प्रजेच्या पोटाला काय घालायचं हा प्रश्न पडला, इतक्या सगळ्यांनी खायचं काय, ल्यायचं काय, इतक्या सगळ्या हातांना काम काय, इतक्या सगळ्या डोक्यांना शिक्षण कस द्यायचं, एक ना अनेक प्रश्न... हा लोकसंख्यासूर आता भारतमातेचेच लचके तोडायला लागला... कुऱ्हाडीचा दांडा गोतास काळ म्हणतात ना ते हे असं.

भारतमातेच्या पोटी, लेकरे कोटी कोटी.... अशी अवस्था झाली आणि

समर्थांनी म्हटलेलंच आहे,

लेकुरे उदंड झाली, ते तो लक्ष्मी निघोनी गेली;

बापुडी भिकेस लागली, काही खाया मिळेना.

लेकुरे खेळती धाकुटी, येके रांगती येके पोटी,

ऐसी घरभरी झाली दाटी, कन्यापुत्रांची.

पण भारतमाता हरली नाही, ती डरली नाही, ती लढायला सिद्ध झाली. रघुनाथ धोंडो कर्वे, म्हणजे आपल्या भारतरत्न धोंडो केशव कर्व्यांचे चिरंजीव बरं, हे तिचं लेकरू, तिच्या मदतीला धावलं. इतरही अनेक होते. (काही नावे घालायला हवीत) मग भारतमातेची लेकरं, लोकसंख्या नियंत्रणाच्या मागे लागली. पण तिथेही तऱ्हेतऱ्हेच्या लोकांचे तऱ्हेतऱ्हेचे सल्ले...

संत म्हणाले संयम पाळा,

महंत म्हणाले मोजके दिवस टाळा

सज्जन म्हणाले बाहेरच गाळा,

धर्ममार्तंड म्हणाले, चूप, अहो बोलता काय, तुमच्या जिभेला काही हाड?

जाउ दे, हा विषयच टाळा

सामान्यजन सगळ्यात हुशार, ते म्हणाले,

तुमचं ठरलं की सांगा तोवर, आमचा चालूदे कामुक चाळा

मग डॉक्टर आले, संशोधक आले, समाजसेवक आले, मायबाप सरकारही मदतीला धावले...

कुणी म्हणाले निरोध वापरा, कुणी म्हणाले तांबी बसवा, कुणी म्हणाले गोळ्या खा किंवा इंजेक्शने घ्या, आणि कुणी म्हणाले

आधी प्रपंच करावा नेटका,

व्हावी इप्सित संतती बरंका

पण मग साधता आकडा नेमका

मार्ग आप्रेशनचा धरावा

 पण हे करायचं कुणी??

यातला निरोध वापरायचा... बाप्यांनी

पण...

तांबी??? बायांनी वापरायची

गोळ्या??? बायांनी खायच्या

इंजेक्शने??? बायांना टोचायची...

आणि आप्रेशने???... तीही बायांचीच करायची.

का म्हणून?  सांगा ना, का म्हणून??? अहो निसर्गानी मूल होऊ द्यायची जबाबदारी स्त्रियांवर टाकलेलीच आहे, त्यात आपण काही बदल करू शकत नाही मग मूल न होण्याची तरी जबाबदारी पुरुषांनी घ्यायला नको का?

विश्व रागे झाले वन्ही, पुरुष सुखे व्हावे पाणी

शब्द शस्त्र झाले क्लेश, पुरुषी मानावा उपदेश

या पुरुषप्रधान संस्कृतीनी बायकांवर फार फार अत्याचार केले आहेत, काही कळत, काही नकळत, बायकांसाठी हे विश्व जणू वणवा झालं आहे...

विश्व रागे झाले वन्ही,

मग अशा वेळी पतींनी काय केल पाहिजे?

विश्व रागे झाले वन्ही, पती सुखे व्हावे पाणी

या वणव्यात पतीनी पाणी व्हायचं आहे. मूलं न होऊ द्यायची जबाबदारी स्वतःवर घ्यायची आहे. लोक म्हणतील, आलाय मोठा बायकोवर प्रेम करणारा! पाडगावकरांना भेटला होता असा एक माणूस, म्हणाला,

“आम्ही कधी बायकोला फिरायला नेलं नाही,

पाच मुलं झाली तरी प्रेमबीम कधीसुद्धा केलं नाही

आमचं काही आडलं का? प्रेमाशिवाय नडलं का?”

तेंव्हा पाडगावकर त्याला एवढंच म्हणाले,      

प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं

पण तुमचं आणि आमचं अगदी सेम नसतं!

तेंव्हा कुणीही काहीही म्हणू द्या, जर तुमचं तुमच्या बायकोवर खर्रखुर्र प्रेम असेल तर लोकांच्या बोलण्याकडे दुर्लक्ष करा, उलटून बोलू नका, उलट लोकांचे हे शब्द, हे शस्त्र झालेले शब्द, हे बोल ही संधी माना, त्यातून बोध घ्या,

विश्व रागे झाले वन्ही, पती सुखे व्हावे पाणी

शब्द शस्त्र झाले क्लेश, पती मानावा उपदेश

...आणि हे निव्वळ भावनिक आवाहन नाही बरं... मी म्हणतो त्याला वैद्यकनीतीचा, वैद्यकरीतीचा, वैद्यकशास्त्राचा आणि वैद्यकविवेकाचा भरभक्कम आधार आहे.

पुरुषांचं हे ऑपरेशन सोपं आहे... बायकांचं ऑपरेशन, महाकर्मकठीण... बायकांचं एकूणच सगळं अवघडच असतं म्हणा... पुरुषांच्या या ऑप्रेशनमध्ये आता बिनटाक्याची पद्धत आली आहे. नॉनस्काल्पेल व्हॅसेक्टॉमी म्हणजेच एन.एस.व्ही. म्हणतात त्याला.

म्हणूनच तर मी म्हणालो,

नको नको नको नको ट्युबेक्टॉमी नको नको

(... आणि आता पुंडलिक वरदा च्या चालीत...)

बोला... एनएसव्ही ऑपरेशsssन  कराsss रे मित्रांनो

साधे सोपेsss आराsssमात

बिनटाका शस्त्रक्रिया की जय

पुरुषनसबंदी की जय.

 एन.एस.व्ही वरच्यावर करता येतं, ‘ये बाहर की बात है...’ बायकांच्या ऑपरेशनसाठी पोट उघडावं लागतं, ‘ये अंदरकी बात है...’ यामुळे पोटात इन्फेक्शन; आतडी, मूत्राशय वगैरेला इजा असे धोके टळतात. स्त्री नसबंदीच्या प्रत्येक केसमध्ये  ती स्त्री, हे दोन्ही धोके पत्करत असते. बायकांचं अगदी बिनटाक्याचं ऑपरेशनही, पुरुष नसबंदीपेक्षा कितीतरीपट गुंतागुंतीचं आणि धोक्याचं आहे. पण लक्षात कोण घेतो? संसाराच्या रामरगाड्यात वैतागलेल्या बायकोचा विचार कोण करतो? तेंव्हा माझं सांगणं एवढंच आहे की...

अनुदिन अनुतापे तापल्या बायका ह्या

परमदिनदयाळा निरसी मोह माया  

अचपळ मन तूझे नावरे आवरीता

एन.एस.व्ही.त शीण नाही धाव रे धाव आता

एन.एस.व्हीत शीण नाही, एन.एस.व्ही बाबतच्या शंकाकुशंकांनी अचपळ झालेलं तुझं मन आवर आणि एन.एस.व्ही सेंटरकडे धाव. बायकोला ऑपरेशन करून घ्यायला, ट्युबेक्टॉमी करून घ्यायला भाग पाडू नकोस, ती करते म्हणाली तर तू नको म्हण...

नको नको नको नको ट्युबेक्टॉमी नको नको

(... आणि आता पुंडलिक वरदा च्या चालीत...)

बोला... एनएसव्ही ऑपरेशsssन  कराsss रे मित्रांनो

साधे सोपेsss आराsssमात

बिनटाका शस्त्रक्रिया की जय

पुरुषनसबंदी की जय.

तर अशी ही बहुगुणी एन.एस.व्ही....  लिंगाच्या थोडं खाली अर्ध्या सेंटीमीटर छेदातून करता येते. अहो हा छेद घ्यायला पातं, म्हणजे ब्लेडसुद्धा लागत नाही. इतका छोटा छेद की हा बंद करायला टाका घ्यायला लागत नाही. थेंबभरसुद्धा रक्त वहात नाही आणि कोणतीही खूण रहात नाही.

बुंद ना गिरा एक लहू का, कछु ना रही निसानी

नाsss लागी, ‘नस’पे कटार

सगळी भूल द्यायची गरज नसते... जागेवर भूल देऊन काम भागतं, हे फारच महत्वाचं आहे. भूलीत नाही म्हटलं तरी धोके फार.

शिवाय हे झटपट किती...तपासणीपासून ते ऑपरेशनपर्यंत सारा मामला, दोन एक तासाची बात. पण तरीही हे कोणी करून घ्यायला पुढे येत नाही. पेशंट विचारत नाहीत, डॉक्टर बोलत नाहीत... अहो एखादा नरशार्दुल, एखादा नरपुंगव, एखादा नरसिंह, एखादा नरोत्तम झालाच तयार तर त्याची  बायको, त्याची  स्त्री, सखी, सचिव, भार्या, सौभाग्यवती, ती सती-सावित्री, पतिव्रता, म्हणते, ‘नको बाई माझंच करा, आमच्या ह्यांना फार काम असतं.’

कारण काय तर...

ह्यांनी म्हणे अशक्तपणा येतो...

कष्ट करता येत नाहीत...

सेक्स पॉवर कमी होते...

या ऑपरेशनमुळे पौरुषाला बाधा येते, तो कष्ट करू शकत नाही, तो माणूस एकदम कंडम बनतो, कंडोम नाही हं, कं ड म. दोन्हीत फरक आहे.... असे अनेक गैरसमज आहेत.

पण असं ज्या लोकांना वाटतं, त्याबद्दल निव्वळ त्यांना मूर्ख म्हणून आपली जबाबदारी संपत नाही. त्यांच्या या गैरसमजामागे त्यांचाही काही युक्तिवाद असतो. तो समजावून घेणं आणि दुरुस्त करणं महत्वाचं आहे. पारंपारिकरीत्या आपल्याकडे पुरुषत्वाचा संबंध शक्तीशी आणि स्त्रीत्वाचा सहनशक्तीशी जोडला आहे.

शारीरिक कष्ट करणं, मूल होणं आणि संभोगसूख देता-घेता येणं या वास्तविक तीन स्वतंत्र क्रिया आहेत आणि एकमेकांशी फारशा संबंधित नाहीत!!!!

शारीरिक कष्टासाठी शरीर सुदृढ हवं पण पुरुष बीजाची किंवा लिंगाला ताठरता येण्याची अजिबातच आवश्यकता नाही.

 मुलं होण्यासाठी पुरुष बीज तयार होणं आणि शरीरसंबंध जमणं हे आवश्यक आहे, पण यासाठी तुम्ही बॉडी-बिल्डर असायची गरज नाही. अहो इथेच पहा ना, इथले बरेचसे पुरुष बॉडी-बिल्डर नाहीत आणि बऱ्याचशा पुरुषांना मुलंही आहेत. उलट अगदी धडधाकट असलेल्या, सैन्यात अधिकारीपदी असलेल्या, बॉडीबिल्डींग किंवा इतर खेळात चॅम्पियन असलेल्या व्यक्तींनाही मूल होण्यात अडचण असू शकते. पुरुष बीज निर्माण करणारी यंत्रणा आणि शारीरिक शक्ती यांचा थेट संबंध नसतो.

आणि कामसुखासाठी? लिंगाला ताठरता येण्यासाठी? पुरूषबीज तयार होण्याची गरज नाही. शरीरसंपदाही यथा तथा असली तरी चालते. उलट कामसौख्यासाठी, दांपत्यसुखासाठी मन सदासतेज असावं लागतं. कुस्तीत प्रतिस्पर्ध्याला आस्मान दाखवणारे गडी, पलंगावर सखीला चांदसितारे दाखवतीलंच असं नाही. कारण पलंग म्हणजे आखाडा नाही. कामसौख्य हे शारीरिक शक्तीचं प्रदर्शन नाही.

म्हणूनच नसबंदी केल्यामुळे पुरुषांची शारीरिक शक्ती, कामेच्छा, कामशक्ती  संपतबिंपत नाही. संभोगसूख, वीर्यपतन वगैरे जैसे थे रहातं. वीर्य हे पुरूषबीज आणि इतर अनेक स्त्रावांचं मिश्रण असतं. ऑपरेशननंतर त्यात पुरूषबीज मिसळत नाही एवढंच.  वीर्यातले बाकी घटक तयार होतच असतात. लैगिक भावना, लिंगाला होणाऱ्या संवेदना वगैरे कशावरच या ऑपरेशनचा दुष्परिणाम होत नाही.

म्हणून म्हणतो...

मन घायल पर तन पे छायी मिठी टीस सुहानी...

ना लागी ‘नस’पे कटार

उलट नको असलेल्या गर्भारपणाची भीती दूर झाल्यामुळे आता सुखेनैव संभोगसुखाचा अनुभव घेता आणि देता येतो.

मन घायल पर तन पे छायी मिठी टीस सुहानी...

नाsss लागी ‘नस’पे कटार

मोरोपंतांच्या काव्यात ढवळाढवळ करण्याची धिटाई मी का केली ते आता तुमच्या लक्षात आलं असेल.

एनएस व्ही सदा घडो, सुजनवाक्य कानी पडो

कलंक मतीचा झडो, विषय सर्वथा आवडो

तेंव्हा म्हणा...

नको नको नको नको ट्युबेक्टॉमी नको नको

(... आणि आता पुंडलिक वरदा च्या चालीत...)

बोला... एनएसव्ही ऑपरेशsssन  कराsss रे मित्रांनो

साधे सोपेsss आराsssमात

बिनटाका शस्त्रक्रिया की जय

पुरुषनसबंदी की जय.

पुनरुत्पादनाच्या प्रत्येक पायरीचा आपल्या समाजानी उत्सव केला आहे. पाळी आली की नहाण विधी आहे, लग्न ठरलं की साखरपुडा आहे. लग्न म्हणजे तर दोन्ही घरचा अगदी प्रतिष्ठेचा प्रश्न, ती चमक-दमक, तो माहोल, व्वा, भाई वा! पुढे पहिल्या रात्रीसाठी खास चिडवाचीडवी आहे, धार्मिक विधीही आहे. दिवस राहिल्यावर डोहाळे जेवण आहे, बागेतलं आहे, झोपाळ्यावरचं आहे, अगदी चंद्रावरचं सुद्धा आहे. मूल झाल्यावर पेढे-बर्फीचं उत्साही वाटप आहे आणि ध्वनीक्षेपकांची भिंत उभारून गाव दणाणून टाकणारं बारसं सुद्धा आहे. पण पुनरुत्पादनाची  क्षमता संपवणं, म्हणजे नसबंदी करून घेण्याचा काही उत्सव अजून निघाला नाहीये. तेंव्हा ज्यादिवशी, ‘नुकतच आमच्या मोठ्या दिरांचं एनएसव्हीच ऑपरेशन झालं; उद्या पूजेला या बरंका अशी नसबंदी नारायणाची निमंत्रण येतील तो सुदिन.’

बोला...

नको नको नको नको ट्युबेक्टॉमी नको नको

(... आणि आता पुंडलिक वरदा च्या चालीत...)

बोला... एनएसव्ही ऑपरेशsssन  कराsss रे मित्रांनो

साधे सोपेsss आराsssमात

बिनटाका शस्त्रक्रिया की जय

पुरुषनसबंदी की जय.